“Je aanwezigheid is het grootste geschenk dat je een ander kan geven”  -Marshall Rosenberg 

“Empathisch luisteren, dat kan ik al!” 

Dat dacht ik zelf ook toen ik voor het eerst een training verbindende communicatie ging volgen. En als je mij vraagt wat geweldloze communicatie mij vooral gebracht heeft dan antwoord ik wellicht dat dat vooral helderheid is wat er voor mij belangrijk is, dat te delen op een manier dat de ander het kan horen, en er ook voor staan! 

Toch bleek ook dat ik helemaal niet zo goed kon luisteren als ik dacht…. dat er manieren waren waarop ik nog meer kon horen wat er voor de ander echt belangrijk is, zo bij de ander aansluiten dat er een kwaliteit van verbinding ontstaat die mij eerder onbekend was. 

In geweldloze communicatie leren we empathisch luisteren naar waar het de ander echt om gaat. We leven ons empathisch in in de ander zonder dat te verwarren met hoe het voor ons is. Dat is nog niet altijd makkelijk: er zijn een aantal valkuilen waar we ons wellicht niet bewust van zijn. Hier bespreken we enkele veelvoorkomende valkuilen die oprecht luisteren en begrip in de weg kunnen staan. 

Veelvoorkomende valkuilen

1. Advies geven of proberen te ‘fiksen’: Een veelvoorkomende valkuil is de drang om advies te geven of direct oplossingen aan te dragen. Als iemand zijn problemen deelt, betekent dat niet perse dat deze persoon jouw oplossingen wil horen.
2. Uitleggen of verontschuldigen: In plaats van simpelweg te luisteren naar wat de ander te zeggen heeft, kunnen we in de val trappen van uitleggen of verontschuldigen. Dit leidt af van het gesprek en kan de ander het idee geven dat hun gevoelens niet “serieus worden genomen”.
3. Corrigeren: Soms willen we de feiten rechtzetten of ons standpunt verduidelijken. Dit kan echter leiden tot conflicten en de ander het idee geven dat we hun perspectief niet respecteren. Het is belangrijk om de focus te houden op luisteren en begrijpen in plaats van corrigeren.
4. Troosten: Hoewel we zelf wellicht graag bij willen dragen door troosten, kan het troosten van iemand die zijn gevoelens deelt niet aansluiten bij wat die ander wil. Mensen willen soms gewoon gehoord en begrepen worden, en vinden het fijn als hun gevoelens er mogen zijn.
5. Verhalen vertellen: Wanneer we onze eigen verhalen delen, gaat de aandacht weg van de persoon die aan het praten is. Empathisch luisteren gaat om de ander en hun gevoelens.
6. Temperen van gevoelens: Het is niet aan ons om te oordelen of de gevoelens van iemand anders te temperen. Het kan pijnlijk zijn om te horen dat ze hun gevoelens niet zo serieus moeten nemen of dat ze redenen hebben om blij te zijn. Emoties zijn subjectief en waar voor de persoon die ze voelt.
7. Sympathiseren: Hoewel sympathie soms fijn kan zijn, kan het ook juist helemaal niet fijn zijn als de ander bijvoorbeeld medelijden hoort. Het kan de ander het idee geven dat ze als slachtoffer worden gezien.
8. Onderzoeken/ondervragen: Vragen stellen of iemand ondervragen kan overkomen als een kruisverhoor en de ander defensief maken. Het kan helpen de ander de ruimte geven om vrijuit te praten en delen wat voor hem/haar opkomt.
9. Beoordelen/opvoeden: Het beoordelen of opvoeden van de ander kan als kritiek overkomen en de communicatie bemoeilijken. De ander weet wellicht zelf ook wel wat hij of zij anders had kunnen doen.
10. Vergelijken: Het vergelijken van iemands situatie met die van onszelf of anderen kan de ander het idee geven dat er geen aandacht is voor zijn of haar situatie.

Valkuilen van empatisch luisteren: Bij wie ligt de focus?

Bij de valkuilen verleggen we de focus van de ander naar onszelf. Heel soms kan dat toevallig aansluiten en vaker niet. Empathisch luisteren betekent helemaal bij de ander te zijn. “Leren luisteren is leren zwijgen “benadrukt ook Thomas d’Ansembourg in zijn boek “Word een goede ouder: jezelf zijn in de opvoeding” uit 2021. Denk jij ook dat je al empathisch kan luisteren? Doe dan vooral eens mee met een training en ontdek wat verbindende communicatie jou kan brengen!  

(gebaseerd op het werk van Humphrey, H.H. (no date) Empathic listening. Downloadable van: https://www.empathymagic.com/articles/)